İsrail, Gazze’ye yönelik kara operasyonlarını Mısır sınırındaki Refah şehrini de kapsayacak şekilde genişletmeye hazırlanıyor. İsrail ordusu yakın zamanda Gazze Şeridi’nin diğer bölgelerinde yaşayan ve savaştan kaçan bir milyondan fazla Filistinlinin havadan, karadan ve denizden sığındığı Refah’ı bombalamıştı.
İsrail Refah’taki kara operasyonunu nasıl meşrulaştırıyor?
İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu, Refah’ı Hamas’ın silahlı taburların bulunduğu “son kalesi” olarak tanımlıyor. Genel askeri deyime göre tabur, üyesi en az birkaç yüz, en çok binden fazla olan askeri birliklere verilen isimdir. Netanyahu’ya göre Refah’ta silahlı gruplar var olduğu sürece İsrail, Hamas’ı yok etme hedefine ulaşamayacak. İsrail Başbakanı, Hamas’ın İsrail’e saldırdığı, 1.200’den fazla insanı öldürdüğü, 200’den fazla kişiyi kaçırdığı 7 Ekim 2023 saldırısından sonra bu amacını dile getirmişti.
İsrail ordusu o tarihten bu yana Gazze Şeridi’ndeki operasyonlarını sürdürüyor. Hamas’a bağlı Sağlık Bakanlığı’nın açıklamasına göre İsrail ordusu yaklaşık 28 bin kişiyi öldürdü, on binlerce kişiyi de yaraladı.
Refah’ta son durum nedir?
Gazze’deki Filistinlilere yardım malzemesi dağıtan Birleşmiş Milletler (BM) Filistin Yardım ve Bayındırlık Ajansı’na (UNRWA) göre, Refah’ta şu anda yaklaşık bir buçuk milyon insan yaşıyor. Bu, savaştan önceki nüfusun altı katı. İsrail ordusunun operasyonlarından kaçmak için Refah’a gelenlerin birçoğu sokaklarda, boş yerlerde, sahilde ve Mısır sınırındaki duvarın yakınında kalıyor.
Bazıları kapasitesinin çok üzerinde dolu olan barınaklarda kalıyor. Doktorlar ve yetkililer, bu kişilerin en temel ihtiyaçlarını karşılamakta ve hastalıkların yayılmasını önlemekte zorluk yaşadıklarını söylüyor. Norveç Mülteci Konseyi’ne göre Refah “dev bir mülteci kampı”. Geçtiğimiz günlerde Gazze Şeridi’nden ayrılan ve Refah’ı “kapalı bir hapishaneye” benzeten doktor, insanların tuvalet ihtiyacını karşılayamadığını, şehrin hiç de hijyenik olmadığını söylüyor.
Daha önce Gazze Şeridi’nin çeşitli bölgelerinden Refah’a kaçan Filistinlilerin bir kısmı, bu bölgenin bombalanmasının ardından yeniden yola çıktı – (13.02.2024)Fotoğraf: Mohammed Salem/REUTERS
Filistinliler Refah’tan nereye gidebilir?
İsrail, Gazze Şeridi’ndeki diğer yerleşim yerlerine yönelik saldırılardan önce sivillere güneye kaçmaları çağrısında bulunmuştu. Yaşadıkları bölgelerden sürgün edilen yüzbinlerce insan bu çağrıya uyarak Refah’a gitti. Buradan daha güneye gitmeleri mümkün değil çünkü Mısır sınırına ulaşmışlar. Geçtiğimiz hafta Başbakan Netanyahu’nun ofisinden yapılan açıklamada, Refah’ın boşaltılması için orduya gerekli planlamaların yapılması talimatı verildiği açıklanmıştı. İnsani yardım kuruluşları ve birçok ülkenin temsilcileri İsrail’in tutumuna şiddetle karşı çıkıyor ve Refah’ta insanların gidecek başka yeri olmadığını belirtiyor.
Kuzeyden güneye uzunluğu 40 kilometre, doğudan batıya genişliği ise 14 kilometre olan Gazze Şeridi, kuzeyde ve doğuda İsrail, güneyde Mısır ile komşudur. Batı tarafı Akdeniz ile çevrilidir. Varsayımlara göre savaştan önce söz konusu bölgede yaklaşık 2,3 milyon insan yaşıyordu. Bu da Gazze Şeridi’ni dünyada kilometre kareye en fazla insanın düştüğü yerlerden biri haline getiriyor. İsrail’in son haftalarda gerçekleştirdiği askeri operasyonlarda bölgedeki konutlar ve altyapı ağı büyük zarar gördü ve yok edildi.
Mısır neden Filistinlilerin ülkeye girmesine karşı çıkıyor?
Ekonomik kriz içinde olan Mısır’da şu anda farklı ülkelerden gelen yarım milyona yakın mülteci yaşıyor. İsrail’in gelecekte Gazze’den Mısır’a geçmeleri halinde Filistinlilerin Gazze’ye dönmelerine izin verip vermeyeceği de belirsiz. Bazı Mısırlı yetkililere göre böyle bir durumda ülkeye gelen Filistinliler için onlarca yıl barınacakları mülteci kamplarının kurulması gerekecek. Kahire, mali yükün yanı sıra Hamas savaşçılarının ülkeye gelip hükümet karşıtı gruplarla işbirliği yapmasından da endişe ediyor.
ABD’nin New York kentinde gösteri düzenleyen Filistin yanlısı aktivistler ateşkes çağrısında bulundu – (12.02.2024)Fotoğraf: Michael M. Santiago/Getty Images
Operasyonun amacı iki devletli çözümü engellemek mi?
İsrail’in Gazze’ye yönelik operasyonunun başlamasının ardından komşu Mısır ve Ürdün başta olmak üzere birçok Arap ülkesi, gelecekte Batı Şeria ile birlikte bir devlet kurmak istedikleri Filistinlilerin Gazze Şeridi’nden çıkarılamayacağını duyurdu. Söz konusu ülkeler, göçün sınırların ötesine geçmesi durumunda İsrail’in yanında bir Filistin devleti kurma fikrinin, ya da uluslararası terminolojiyle “İki Devletli Çözüm”ün baltalanacağını ve bunun sonuçlarına katlanacaklarını düşünüyor.
Birleşmiş Milletler (BM) Filistin Yardım ve Bayındırlık Ajansı (UNRWA) Genel Komiseri Philippe Lazzarini, şu anda geçen yılın Aralık ayının başında, Los Angeles zamanlarıGazetede yayınlanan makalesinde Gazze Şeridi’ndeki gelişmelerin Filistinlileri Mısır’a gönderme girişimlerinin olduğunu gösterdiğini belirtti.
Filistinliler Gazze Şeridi’nden ayrılmak istemiyor çünkü…
Gazze Şeridi’nde yaşayan pek çok Filistinli, 1948’deki gibi süresiz bir sürgüne dönüşmesinden endişe duydukları için ellerine böyle bir fırsat geçse bile bölgeyi terk etmeyeceklerini belirtiyor. 1948’de İsrail’in kurulmasının ardından yaklaşık 700 bin Filistinli yerinden edildi. Filistinliler bu döneme felaket anlamına gelen Nakba adını veriyor. İsrail resmi görüşüne göre bu bir sınır dışı etme değil ancak Ürdün, Suriye ve Lübnan gibi komşu ülkelere kaçan Filistinlilerin önemli bir kısmı sürgüne zorlandıklarını düşünüyor. Komşu ülkelere giden bu Filistinliler ve onların sonraki kuşaklarından bazıları, aradan 75 yıl geçmesine rağmen hâlâ mülteci kamplarında yaşıyor.
Reuters/ET,HT
